Naast de bekende Apollo-landingen is onze maan uitgebreid onderzocht door talrijke onbemande missies. Satellieten in een baan om de maan hebben onze buur in kaart gebracht enkele onbemande landers hebben het oppervlak verkend. Er zijn zelfs via onbemande vluchten maanstenen teruggebracht naar de aarde. Alex Scholten geeft een overzicht.

Vrijwel alle processen in het heelal worden beheerst door de zwaartekracht. Maar wat is zwaartekracht en hoe werkt deze? Ruim 100 jaar geleden bedacht Albert Einstein een nieuw concept om deze kracht te verklaren en met een zonsverduistering in mei 1919 werd zijn theorie ondersteund. Hendrik Beijeman legt uit hoe dit zit.

De vondst van een meteoriet (een ‘ruimtesteen’) kan sterrenkundigen belangrijke informatie opleveren over de ontwikkeling van ons zonnestelsel. Aan de hand van diverse meteoriet-vondsten geeft Jaap van’t Leven een overzicht van de verschillende soorten meteorieten en hoe ze kunnen worden herkend. Het publiek kan ook zelf enkele meteorieten in de hand nemen er ervaren hoe deze veelal miljarden jaren oude brokstukken er uit zien.

Welke rol heeft de astronomie gespeeld in de kunst door de jaren heen? Een onderzoekje naar kunst, waarin sterrenkundige onderwerpen worden weergegeven, levert toch meer op dan je zo in eerste instantie zou denken. Frank Vermeulen deed een speurtocht van de Oudheid tot de moderne kunst en kwam tot een aardige verzameling afbeeldingen.

Welke rol heeft de astronomie gespeeld in de kunst door de jaren heen? Een onderzoekje naar kunst, waarin sterrenkundige onderwerpen worden weergegeven, levert toch meer op dan je zo in eerste instantie zou denken. Frank Vermeulen deed een speurtocht van de Oudheid tot de moderne kunst en kwam tot een aardige verzameling afbeeldingen.

Als ruimtereizigers in de toekomst langere tijd op de maan en op Mars willen verblijven, dan zullen ze daar voedsel moeten gaan verbouwen. Maar kan dat wel? Is plantengroei mogelijk op de bodems van die hemellichamen? Om dat te onderzoeken heeft Dr. Wieger Wamelink op de universiteit van Wageningen een experiment opgezet met kunstmatige Mars- en maanbodems waarop zaden van verschillende plantensoorten te kiemen zijn gelegd en gevolgd worden in hun groei.

In de periode rond de langste dag kunnen ’s nachts soms aan de noordelijke hemel vreemde zilverachtige wolken zichtbaar zijn. Jaap van ‘t Leven legt uit dat deze wolken geheel anders zijn dan de bekende ‘weerkundige’ wolken. Deze lichtende nachtwolken zitten veel hoger in de atmosfeer en ontstaan door ijsvorming op kleine stofdeeltjes. Geleerden proberen de laatste jaren te doorgronden waarom ze soms wel en soms niet zichtbaar zijn en of de aantallen toenemen.

Maak met schitterende opnamen een ontdekkingstocht langs de planeten van ons zonnestelsel. Van de rotsplaneten via de gasreuzen naar de ijsdwergen. Uw gids is Astrid Eeuwes.

Speciale openstelling rond het thema ‘Zon’. In de zaal een presentatie over de fascinerende wereld van de Zon, onze ster. Voor de jeugd proefjes waarin licht en zon centraal staan. Bij helder weer kan met de speciale zonnetelescoop van de sterrenwacht ‘live’ naar de zon worden gekeken. De sterrenwacht is geopend van 14 tot 17 uur. De multimedia-presentatie begint om 14.30 uur.

On the Moon again’, een internationale manifestatie ter gelegenheid van het feit dat 50 jaar geleden de eerste mensen op de Maan rondliepen. Alex Scholten neemt de bezoeker mee naar de Maan. In een verrekijker of telescoop toont de maan duizenden krater en grote donkere vlakten. Onderzoek door satellieten, maanwagens en maanwandelingen hebben een beeld gegeven van een bijzondere wereld. Bij helder weer is ’s avonds de maan ‘live’ te bekijken in de telescoop van de sterrenwacht.

Bij heldere hemel zal vanaf circa 22 uur zichtbaar zijn hoe de maan gedeeltelijk in de schaduw van de aarde komt. Het maximum is om 23.31 uur. Tot ruim na middernacht kan vanaf de Volkssterrenwacht Bussloo dit hemelverschijnsel ‘live’ gevolgd worden.

Jaap van’t Leven toont het publiek wat er allemaal aan de zomersterrenhemel is te zien, zoals de Zomerdriehoek, de Melkweg, de planeet Saturnus en diverse prachtige nevels. Bij helder weer kan het publiek de zomersterrenhemel met eigen ogen en door de telescoop waarnemen.

Speciale Open Dag ter gelegenheid van het feit dat het op 21 juli precies 50 jaar geleden is dat Apollo 11-astronaut Neil Armstrong als eerste mens voet zette op de maan; een hoogtepunt in de geschiedenis van de mensheid. Vrijwilligers van de DRRA (Dutch Rocket Research Association) geven de gehele dag spectaculaire demonstraties van lanceringen van modelraketten. Voor de jeugd is het mogelijk om water-raketten te lanceren en proefjes te doen met zonlicht. In de zaal van de sterrenwacht is er een tentoonstelling met diverse herinneringen aan het Apollo-programma en een doorlopend programma met film- en fotobeelden. Bij helder weer kan met de speciale zonnetelescoop van de sterrenwacht naar de zon worden gekeken. Centraal in het programma staan drie korte presentaties:
11.30 uur : “Neil Armstrong in de voetsporen van Kuifje” door Alex Scholten
13.30 uur : “DRRA: zelf modelraketten maken en lanceren” door DRRA
15.00 uur : “Neil Armstrong in de voetsporen van Kuifje” door Alex Scholten

ver de sterrenbeelden zijn veel verhalen te vertellen, die vaak al dateren vanuit de Griekse oudheid. Waar komen die namen vandaan? Welke betekenis hebben ze? Frank Vermeulen maakt een selectie uit deze verhalen en zal het publiek meenemen naar de tijd waarin de sterrenhemel een belangrijke rol speelde in het alledaagse leven.

De planeet Jupiter is niet alleen de grootste planeet van ons zonnestelsel, maar lijkt ook in niets op planeten zoals de aarde. Met behulp van schitterende opnamen van diverse ruimtesondes neemt Alex Scholten het publiek mee naar de wonderlijke wereld van deze grote gasreus en zijn talloze manen. Bij helder weer zijn Jupiter en de vier helderste manen zichtbaar met de telescopen van de sterrenwacht.

Rond 12 augustus zijn jaarlijks bij heldere hemel vele ‘vallende sterren’ te zien. Jaap van’t Leven legt uit dat deze niets met sterren te maken hebben, maar stofdeeltjes zijn in ons eigen zonnestelsel. Ook laat hij zien wat er zoal aan de zomerhemel zichtbaar is aan sterrenbeelden, nevels en andere interessante objecten.

In de 16e eeuw zagen de zeevaarders voor het eerst de sterrenhemel van het zuidelijk halfrond. Men bedacht sterrenbeelden zoals Zuiderkruis, Kompas, Paradijsvogel en Indiaan. Jaap van’t Leven laat aan de hand van veel eigengemaakte foto’s de wonderen van de zuidelijke hemel zien met o.a. de heldere gebieden van de Melkweg, de Magelhaense Wolken en imposante sterhopen. Een stukje sterrenhemel dat wij ‘noordelingen’ niet zien tenzij wij ver gaan reizen.

Weekend van de Wetenschap

Eerder dit jaar werd de eerste ‘foto’ van een zwart gat gepresenteerd. Het resultaat van een wereldwijde samenwerking van astronomen. Eén van die astronomen is ir. Christiaan Brinkerink (Radboud Universiteit Nijmegen) en in deze presentatie legt hij uit waarom een groot internationaal project nodig was om een dergelijke foto te kunnen maken en wat astronomen geleerd hebben uit het verkregen resultaat.

Weekend van de Wetenschap

Al bijna 30 jaar is de Hubble ruimtetelescoop één van de belangrijkste instrumenten van astronomen om de sterrenhemel te bestuderen. Alex Scholten legt uit waarom deze telescoop zo speciaal is en welke fascinerende resultaten hij in de afgelopen jaren heeft opgeleverd. Een reis door het heelal aan de hand van talloze schitterende opnamen.

De Franse 18e eeuwse astronoom Charles Messier wilde vooral kometen ontdekken, maar werd beroemd om zijn nevellijst. Jaap van ’t Leven geeft aan de hand van deze lijst een overzicht van de mooiste en meest uiteenlopende objecten aan de nachtelijke hemel. Bij helder weer zullen enkele van deze nevels bekeken kunnen worden met de telescopen van de sterrenwacht.