In de beginperiode van de ruimtevaart voerden de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie een technologische strijd in de ‘verovering van de ruimte’. Toch vond op het hoogtepunt van de ‘koude oorlog’ in 1975 een unieke en symbolische samenwerking plaats waarin een Amerikaanse Apollo-capsule en een Russische Soyuz-capsule werden gekoppeld. Een terugblik in de ruimtevaart-geschiedenis met Alex Scholten.

Sterrenkunde is een ingewikkelde wetenschap. Toch zijn er veel basisprincipes die opvallend eenvoudig te begrijpen zijn. Christiaan Schriks neemt het publiek en vooral de kinderen mee op reis door het heelal. Hij zal op basis van simpele voorbeelden en mooie afbeeldingen in Jip-en-Janneke-taal uitleggen hoe het universum werkt. Deze presentatie is in de vakantieperiode en met name bedoeld voor kinderen en volwassenen voor wie de sterrenkunde nog nieuw is.

De Maan is voor velen niet alleen het meest opvallende hemellichaam aan de sterrenhemel, maar ook het mooiste om door een telescoop te bekijken. Hoe helpen robotmissies en bemande ruimtevluchten de onderzoekers om de geschiedenis van de Maan te ontrafelen? Alex Scholten geeft een overzicht en bij helder weer is de Maan ’s avonds fraai te zien met de telescopen van de sterrenwacht.

De nachten worden weer langer. Jaap van ’t Leven toont welke sterrenbeelden de zomerhemel sieren. Dit is de beste tijd van het jaar om de Melkweg te kunnen ontwaren met talrijke fraaie nevels en stergroepen. Bij helder weer kan er na afloop van de presentatie door de telescoop worden gekeken en misschien spot men – ondanks het maanlicht – nog een ‘vallende ster’.

Zittend in de tuin, of voor de tent, zal men omhoogkijkend op een heldere zomeravond zich misschien afvragen: welke ster is dat? Wat is er te zien aan de zomerhemel en hoe herkennen we sterrenbeelden en planeten? Met behulp van een aantal tips maakt Alex Scholten het publiek wegwijs aan de zomerhemel. Deze presentatie is ook geschikt voor kinderen.

Maak met Astrid Eeuwes een fascinerende reis langs de planeten van ons zonnestelsel. Schitterende opnamen van ruimtesondes tonen vreemde werelden van de hete Mercurius tot aan de ijzige dwergplaneet Pluto.

Precies 100 jaar geleden vonden landarbeiders nabij het Zeeuwse Ellemeet een enkele stenen die ze uit de hemel zagen vallen. Deze meteorieten vormen voor astronomen een waardevolle bron van informatie over de geschiedenis van het zonnestelsel. Misschien hebben zij zelfs wel de bouwstenen voor het leven naar Aarde gebracht. Jaap van ’t Leven laat een mooie verzameling van uiteenlopende meteorieten zien en bespreekt de achtergrond van diverse meteorietvondsten.

Vulkaanuitbarstingen behoren tot de spectaculaire natuurverschijnselen. In 2021 vond er een grote uitbarsting plaats op La Palma, één van de Canarische Eilanden. Dit eiland – bekend ook van de grote professionele telescopen – biedt vulkanologen de mogelijkheid om meer te weten te komen over binnenste van de Aarde. Aardwetenschapper Rosa de Boer doet verslag van haar recente veldwerk op La Palma.

Speciale jubileum-manifestatie in het kader van 50 jaar Volkssterrenwacht Bussloo. Een Open Dag met talrijke activiteiten voor jong en oud. Doe mee aan een planetenspeurtocht, verken de ruimte door VR-brillen, lanceringen van modelraketten, waarnemen van de Zon met diverse telescopen. In de zaal een doorlopende tentoonstelling en korte multimedia-presentaties. Gelegenheid voor een gezellig hapje en drankje.

Bij helder weer kan vanaf 20 uur gekeken worden hoe een totaal verduisterde Maan boven de horizon zichtbaar wordt.
Toegang gratis. Het jubileumfestival is zeer geschikt voor kinderen.

Hoe is het heelal ontstaan? Wat is de samenstelling? Wat is er buiten het heelal? Kan er op meer plekken leven zijn ontstaan? Wat weten we wel en wat nog niet? Tien intrigerende vragen die door Frank Vermeulen worden behandeld.

Professor Henny Lamers neemt het publiek mee naar de grote platte schijf van miljarden sterren waarin onze Zon ronddraait: de Melkweg. Waardoor zien we die als een band langs de hemel en hoe hebben we – terwijl we er zelf in zitten – een idee kunnen krijgen van diens structuur? Metingen aan enkele miljarden sterren door de satelliet Gaia hebben zelfs inzicht gegeven in de evolutie van de Melkweg: kosmisch kannibalisme.

In de zomer van dit jaar werd de Vera C. Rubin-telescoop in gebruik genomen. Geen telescoop voor gedetailleerde waarneming van hemellichamen, maar een zeer gevoelig instrument welke de komende tien jaar vrijwel continu de gehele hemel zal afspeuren. Wouter Jonker legt uit wat deze telescoop zo bijzonder maakt en blikt alvast vooruit naar de ongekende verwachtingen rond dit nieuwe instrument. Ook gaat hij in op de astronoom Vera Rubin, haar ontdekkingen, en waarom deze bijzondere telescoop haar naam draagt.

Weekend van de Wetenschap

Een nieuwe kijk op planeetvorming met de James Webb-ruimtetelescoop. Met deze in 2021 gelanceerde ruimtetelescoop worden waarnemingen gedaan van de hemel in het infrarood, wel tien maal scherper en met een hogere gevoeligheid dan met eerdere telescopen. Deze heeft instrumenten die – deels ook in Nederland gebouwd – nieuwe inzichten geven over de chemische samenstelling van het materiaal waaruit planeten ontstaan. Ook onderzoeken astronomen de samenstelling van de atmosferen van planeten rond andere sterren. Inga Kamp legt uit hoe deze informatie ons leert hoe uniek ons eigen zonnestelsel mogelijk is.

Al meer dan 25 jaar is het ISS het paradepaardje van de bemande ruimtevaart. In een continue afwisseling van expedities zijn tientallen astronauten kortere of langere tijd aan boord geweest en hebben hun wetenschappelijke experimenten uitgevoerd. De geschiedenis, het wonen en werken aan boord en de toekomst van het ISS wordt besproken door Joris Robijn.

Presentatie in het kader van ‘Natuurlijk’; het thema van ‘De Maand van de Geschiedenis’. Achter de ontdekking van elk element in de natuur schuilt een geschiedenis, een verhaal, altijd boeiend, soms dramatisch. In een multimedia-presentatie neemt Christiaan Schriks het publiek mee op een ontdekkingsreis met voorbeelden van elementen uit zijn eigen verzameling. 

Deze presentatie is minder geschikt voor kinderen. Tevens is deze presentatie is niet als livestream beschikbaar.

In het najaar zijn op een heldere avond tientallen sterrenbeelden zichtbaar. Astrid Eeuwes legt uit hoe de sterrenbeelden hun namen hebben gekregen en wat er met een verrekijker of telescoop te zien is aan de herfsthemel. Bij helder weer kan met de telescopen van de sterrenwacht ‘live’ naar de planeet en Saturnus en de sterrenhemel worden gekeken.

Speciale openstelling met presentaties ‘Op zoek naar een donkere hemel’ over de actuele sterrenhemel en het thema ‘Lichthinder’. Bij helder weer gelegenheid om te kijken naar de sterrenhemel en de planeten Jupiter en Saturnus door de telescopen.

De smartscope is een recent compact systeem waarmee op relatief eenvoudige wijze schitterende foto’s van objecten aan de sterrenhemel kan worden gemaakt. Hoe werken ze en wat zijn de voor- en nadelen? Enkele van de meest bekende smartscopes worden besproken door Jaap van ’t Leven. Hij toont resultaten gemaakt door VSB-vrijwilligers of -publiek die al in het bezit zijn van een smartscope. Bij helder weer kan de werking van een smartscope in de praktijk worden ervaren.

De Nederlandse astronoom Jan Oort behoort tot één van de meest vooraanstaande astronomen van de 20e eeuw. Niet alleen door zijn baanbrekende onderzoek aan de Melkweg, maar vooral als drijvende kracht achter nieuwe ontwikkelingen, zoals de radio-astronomie en de realisatie van een Europese sterrenwacht op het zuidelijk halfrond. Alex Scholten geeft een overzicht van het rijke leven van deze markante sterrenkundige.

In de ontwikkeling van ons begrip van de natuur om ons heen blijken de fenomenen op de grootste kosmische schalen en die van de kleinste elementaire deeltjes nauw met elkaar verbonden te zijn. Deze verbinding wordt vaak verbeeld als de mythische ouroboros, een slang die in zijn eigen staart bijt. In deze lezing zal dr. Gerco Onderwater deze verbinding uitdiepen en laten zien hoe deeltjesfysica, sterrenkunde en kosmologie hand-in-hand gaan, en samen tot nieuwe inzichten leiden.