De aarde wordt omringd door het geomagnetisch veld. Maar ook Mars heeft vroeger een magneetveld gehad, en er zijn zelfs kometen die een magneetveld bezitten. Hoe ontstaat zo’n veld eigenlijk? En is het van belang voor het leven op aarde en mogelijk daarbuiten? Dit en meer zal Rosa de Boer, aardwetenschapper van de Universiteit Utrecht, bespreken tijdens het Weekend van de Wetenschap.

Wat te doen als zelfs een snelle vermindering van de broeikasgasuitstoot niet voldoende is om het klimaat leefbaar te houden? “Solar Radiation Management” (management van zonne-instraling) is een controversieel idee om de aarde kunstmatig af te koelen door een kleine fractie van het zonlicht tegen te houden – bijvoorbeeld door een parasol tussen zon en aarde, wolken witter te maken of de klimaateffecten van grote vulkaanuitbarstingen na te bootsen. Een soort pijnstiller voor het klimaatprobleem dus: het lost de onderliggende oorzaak (broeikasgasconcentratie) niet op, maar kan mogelijk wel de symptomen verzachten. Moeten we hier ver van afblijven? Of kan Solar Radiation Management ons laatste redmiddel worden? Claudia Wieners van het Instituut voor Marien en Atmosferisch onderzoek Utrecht legt uit.

Op 12 juli jl. werden de eerste resultaten van de James Webb Space Telescope (JWST) aan de wereld gepresenteerd. De opnamen waren boven verwachting en beloven veel voor het onderzoek de komende jaren. Alex Scholten zal de eerste resultaten van dit grensverleggende instrument bespreken.

Bij helder weer kan op dinsdag 25 oktober tussen 11.10 en 13.00 uur een gedeeltelijke zonsverduistering worden waargenomen. Jaap van ’t Leven legt uit hoe een zonsverduistering wordt veroorzaakt en geeft tips en trucs om deze verduistering te kunnen waarnemen of fotograferen. Uiteraard met talloze fraaie opnamen van eerdere gedeeltelijke en totale zonsverduisteringen.

Dit jaar zijn in het najaar maar liefst vijf planeten goed zichtbaar aan de avondhemel. Alex Scholten neemt de bezoeker mee langs de herfststerrenhemel naar de planeten Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus. Deze presentatie is ook geschikt voor kinderen.

Bij helder weer kan met de telescopen van de sterrenwacht veilig het verloop van de gedeeltelijke zonsverduistering gevolgd worden. De verduistering begint rond 11 uur en zal kort na 12 uur zijn maximum bereiken. Tegen 13 uur is de verduistering ten einde. De toegang is gratis.

Eind oktober wordt de klok weer verzet en stappen we weer over van zomertijd naar wintertijd. Hoe zit dat eigenlijk met die tijdzones en hoe heeft de tijdrekening zich door de eeuwen heen ontwikkeld? Joris Robijn weet hoe laat het is.

Speciale openstelling met korte presentaties over de actuele sterrenhemel en het thema ‘Lichthinder’.

Bij helder weer gelegenheid om te kijken naar de sterrenhemel door de telescopen.

Dankzij de digitale techniek maken amateurs niet alleen schitterende foto’s van de sterrenhemel, maar vaak ook fraaie bewegende opnamen. Jaap van ’t Leven toont diverse voorbeelden. Ook geeft hij tips en trucs hoe een zogenaamde ‘timelapse’ gemaakt kan worden.

Lang dacht men dat de sterrenhemel onveranderlijk was, totdat in 1572 een spectaculaire supernova werd waargenomen door o.a. de astronoom Tycho Brahe. Met Alex Scholten maakt het publiek een reis naar het wereldbeeld van 450 jaar geleden. Wie was Brahe en wat weten we tegenwoordig van de verschijning van een supernova?

Jaarlijks valt er tonnen buitenaards materiaal op onze Aarde. Variërend van kleine stofdeeltjes tot de wat grotere exemplaren. De kleinste steentjes die veelal kleiner zijn dan 0,5 mm kun je overal terugvinden, zelfs op straat of op je dak. Leer hoe Astrid Eeuwes een onderzoek startte dat verrassende ontdekkingen opleverde.

Black Friday. De zwartste, en tevens meest mysterieuze objecten in het heelal zijn zwarte gaten. Frank Vermeulen legt uit hoe deze objecten ontstaan, wat hun eigenschappen zijn en hoe ze toch waargenomen en gefotografeerd kunnen worden ondanks dat ze geen straling uitzenden.

De afgelopen tijd is onderzoek gedaan naar de astronomische oriëntaties van vrijwel alle oude megalietbouwwerken in Europa, vaak met fascinerende resultaten. In deze presentatie neemt Lenie Reedijk het publiek mee naar Malta, de eilanden in de Middellandse Zee met een nog vrijwel onbekende maar omvangrijke oude megalietcultuur. Een fascinerend verhaal over de astronomische oriëntaties van alle Maltese steentijdtempels en de rol die de zon, en vooral de ster Sirius daarbij speelden. De astronomische oplossing van een raadsel.

Rond 13-15 december kunnen bij een heldere hemel weer vele ‘vallende sterren’, de Geminiden,  worden waargenomen. De waarnemer kan hierbij tevens genieten van de wintersterrenhemel. Sterrenbeelden zoals Orion, Stier en Tweelingen staan prominent aan de hemel en talloze interessante objecten vertonen zich geschikt voor een verrekijker of telescoop. Jaap van ’t Leven legt uit waardoor er ‘vallende sterren’ zijn en hoe men die het beste kan waarnemen.

In december 1972 vond de missie van Apollo 17 plaats; de vooralsnog laatste bemande missie naar de Maan. Waarin onderscheidde deze landing zich van de voorgaande? En waarom was dit het laatste bezoek aan onze buur? Alex Scholten geeft een overzicht van de vlucht van Apollo 17.

Al eeuwen zoeken geleerden naar een verklaring voor de ‘Ster van Bethlehem’. Modern onderzoek maakt het mogelijk om meer beeld te krijgen van de hemelverschijnselen aan het begin van onze jaartelling. Alex Scholten neemt de bezoeker aan de hand van het kerstverhaal mee op een wonderlijke astronomische reis.

Maak met Astrid Eeuwes een fascinerende reis langs de planeten van ons zonnestelsel. Schitterende opnamen van ruimtesondes tonen vreemde werelden van de hete Mercurius tot aan de ijzige dwergplaneet Pluto.

Alex Scholten neemt het publiek mee naar de planeet Mars. Deze planeet is ’s avonds goed zichtbaar in het sterrenbeeld Stier en heeft door de eeuwen heen waarnemers altijd gefascineerd. Momenteel zijn het vooral de ruimtemissies die de mysteries van Mars proberen te ontrafelen.

De Melkweg heeft vanaf een donkere plek een prachtig aanzicht. Al eeuwen wordt ze door de mens bewonderd en bestudeerd. Dit leidde tot vele ontdekkingen, ook gedaan door Nederlandse sterrenkundigen. De Melkweg bevat vele verhalen: over het leven van sterren, over gas en stof of over een zwart gat verborgen in het centrum. Onze Aarde blijkt onderdeel uit te maken van dit immense en complexe systeem.

Orion is het bekendste sterrenbeeld aan de winterhemel en op een heldere avond goed zichtbaar boven de zuidelijke horizon. Jaap van ’t Leven laat zien welke bijzondere hemelobjecten in dit sterrenbeeld zichtbaar zijn. Hierbij staat vooral de bekende Orionnevel, een geboorteplaats van sterren, centraal.