Rond 12 augustus zijn jaarlijks bij heldere hemel vele ‘vallende sterren’ te zien. Jaap van ’t Leven legt uit dat deze niets met sterren te maken hebben, maar stofdeeltjes zijn in ons eigen zonnestelsel. Mag je een wens doen als je een ‘vallende ster’ ziet? En waar moet je op letten? Een kennismaking met de zomerhemel. Bij helder weer kan er na afloop van de presentatie op het terrein van de sterrenwacht worden waargenomen. De presentatie is ook geschikt voor kinderen.

Over de sterrenbeelden zijn veel verhalen te vertellen, die vaak al dateren vanuit de Griekse oudheid. Waar komen die namen vandaan? Welke betekenis hebben ze? Alex Scholten maakt een selectie uit deze verhalen en zal het publiek meenemen naar de tijd waarin de sterrenhemel een belangrijke rol speelde in het alledaagse leven.

We zijn tegenwoordig gewend eenvoudig te navigeren op aarde met apparatuur die gebruikmaakt van GPS. Maar hoe ging dat bij de Apollo-missies naar de maan en hoe navigeert de rover Perseverance op Mars? Joris Robijn is voor de hobby actief bij een voetbalteam met autonome robots die ook navigatie nodig hebben en geen GPS kunnen gebruiken. Enkele navigatietechnieken uit verleden en heden worden behandeld.

Sinds de uitvinding in het begin van de 17e eeuw door de Nederlander Hans Lipperhey, heeft de telescoop een stormachtige ontwikkeling doorgemaakt. Jaap van ‘t Leven neemt u mee op een reis van Galileo Galilei tot de James Webb Space Telescope.

Tijdens hun bewegingen langs de sterrenhemel kunnen hemellichamen soms elkaar bedekken. Een enkele keer spectaculair zoals bij een zonsverduistering, een andere keer een verschijnsel waarbij een telescoop nodig is om dit te kunnen waarnemen. Jaap van ’t Leven toont in deze presentatie, die ook geschikt is voor beginnende amateurs, welke bedekkingen er in de komende maanden zichtbaar zijn, zoals bedekkingen van Uranus en Mars door de Maan in september en december en de gedeeltelijke zonsverduistering van 25 oktober. Hij geeft diverse tips en trucs voor het waarnemen en fotograferen van deze hemelverschijnselen.

De mens is altijd op zoek om grote vraagstukken op te lossen. Complottheorieën spelen daarbij soms ook een belangrijke rol. Astrid Eeuwes gaat met het publiek op zoek naar het onbeantwoorde en zal het publiek meenemen in een reis door de complottheorieën in de sterrenkunde. Tijdens de lezing passeren o.a. de geheime vliegbasis Area 51, het Roswell-incident en de complottheorieën rondom de Apollo maanlandingen.

Kunnen we een dreigende botsing van een planetoïde met onze aarde afwenden? Binnenkort probeert NASA met de ruimtesonde van de DART-missie als test een kleine planetoïde van koers te laten veranderen. In deze presentatie legt Alex Scholten uit waarom planetoïden bedreigend kunnen zijn en wat NASA van deze test verwacht.

De aarde wordt omringd door het geomagnetisch veld. Maar ook Mars heeft vroeger een magneetveld gehad, en er zijn zelfs kometen die een magneetveld bezitten. Hoe ontstaat zo’n veld eigenlijk? En is het van belang voor het leven op aarde en mogelijk daarbuiten? Dit en meer zal Rosa de Boer, aardwetenschapper van de Universiteit Utrecht, bespreken tijdens het Weekend van de Wetenschap.

Wat te doen als zelfs een snelle vermindering van de broeikasgasuitstoot niet voldoende is om het klimaat leefbaar te houden? “Solar Radiation Management” (management van zonne-instraling) is een controversieel idee om de aarde kunstmatig af te koelen door een kleine fractie van het zonlicht tegen te houden – bijvoorbeeld door een parasol tussen zon en aarde, wolken witter te maken of de klimaateffecten van grote vulkaanuitbarstingen na te bootsen. Een soort pijnstiller voor het klimaatprobleem dus: het lost de onderliggende oorzaak (broeikasgasconcentratie) niet op, maar kan mogelijk wel de symptomen verzachten. Moeten we hier ver van afblijven? Of kan Solar Radiation Management ons laatste redmiddel worden? Claudia Wieners van het Instituut voor Marien en Atmosferisch onderzoek Utrecht legt uit.

Op 12 juli jl. werden de eerste resultaten van de James Webb Space Telescope (JWST) aan de wereld gepresenteerd. De opnamen waren boven verwachting en beloven veel voor het onderzoek de komende jaren. Alex Scholten zal de eerste resultaten van dit grensverleggende instrument bespreken.

Bij helder weer kan op dinsdag 25 oktober tussen 11.10 en 13.00 uur een gedeeltelijke zonsverduistering worden waargenomen. Jaap van ’t Leven legt uit hoe een zonsverduistering wordt veroorzaakt en geeft tips en trucs om deze verduistering te kunnen waarnemen of fotograferen. Uiteraard met talloze fraaie opnamen van eerdere gedeeltelijke en totale zonsverduisteringen.

Dit jaar zijn in het najaar maar liefst vijf planeten goed zichtbaar aan de avondhemel. Alex Scholten neemt de bezoeker mee langs de herfststerrenhemel naar de planeten Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus. Deze presentatie is ook geschikt voor kinderen.

Bij helder weer kan met de telescopen van de sterrenwacht veilig het verloop van de gedeeltelijke zonsverduistering gevolgd worden. De verduistering begint rond 11 uur en zal kort na 12 uur zijn maximum bereiken. Tegen 13 uur is de verduistering ten einde. De toegang is gratis.

Eind oktober wordt de klok weer verzet en stappen we weer over van zomertijd naar wintertijd. Hoe zit dat eigenlijk met die tijdzones en hoe heeft de tijdrekening zich door de eeuwen heen ontwikkeld? Joris Robijn weet hoe laat het is.

Speciale openstelling met korte presentaties over de actuele sterrenhemel en het thema ‘Lichthinder’.

Bij helder weer gelegenheid om te kijken naar de sterrenhemel door de telescopen.

Dankzij de digitale techniek maken amateurs niet alleen schitterende foto’s van de sterrenhemel, maar vaak ook fraaie bewegende opnamen. Jaap van ’t Leven toont diverse voorbeelden. Ook geeft hij tips en trucs hoe een zogenaamde ‘timelapse’ gemaakt kan worden.

Lang dacht men dat de sterrenhemel onveranderlijk was, totdat in 1572 een spectaculaire supernova werd waargenomen door o.a. de astronoom Tycho Brahe. Met Alex Scholten maakt het publiek een reis naar het wereldbeeld van 450 jaar geleden. Wie was Brahe en wat weten we tegenwoordig van de verschijning van een supernova?

Jaarlijks valt er tonnen buitenaards materiaal op onze Aarde. Variërend van kleine stofdeeltjes tot de wat grotere exemplaren. De kleinste steentjes die veelal kleiner zijn dan 0,5 mm kun je overal terugvinden, zelfs op straat of op je dak. Leer hoe Astrid Eeuwes een onderzoek startte dat verrassende ontdekkingen opleverde.

Black Friday. De zwartste, en tevens meest mysterieuze objecten in het heelal zijn zwarte gaten. Frank Vermeulen legt uit hoe deze objecten ontstaan, wat hun eigenschappen zijn en hoe ze toch waargenomen en gefotografeerd kunnen worden ondanks dat ze geen straling uitzenden.

De afgelopen tijd is onderzoek gedaan naar de astronomische oriëntaties van vrijwel alle oude megalietbouwwerken in Europa, vaak met fascinerende resultaten. In deze presentatie neemt Lenie Reedijk het publiek mee naar Malta, de eilanden in de Middellandse Zee met een nog vrijwel onbekende maar omvangrijke oude megalietcultuur. Een fascinerend verhaal over de astronomische oriëntaties van alle Maltese steentijdtempels en de rol die de zon, en vooral de ster Sirius daarbij speelden. De astronomische oplossing van een raadsel.