Weekend van de Wetenschap

Al bijna 30 jaar is de Hubble ruimtetelescoop één van de belangrijkste instrumenten van astronomen om de sterrenhemel te bestuderen. Alex Scholten legt uit waarom deze telescoop zo speciaal is en welke fascinerende resultaten hij in de afgelopen jaren heeft opgeleverd. Een reis door het heelal aan de hand van talloze schitterende opnamen.

De Franse 18e eeuwse astronoom Charles Messier wilde vooral kometen ontdekken, maar werd beroemd om zijn nevellijst. Jaap van ’t Leven geeft aan de hand van deze lijst een overzicht van de mooiste en meest uiteenlopende objecten aan de nachtelijke hemel. Bij helder weer zullen enkele van deze nevels bekeken kunnen worden met de telescopen van de sterrenwacht.

De periodieke praktijkavonden (‘waarneemavonden’) worden georganiseerd door en voor donateurs/leden van de Volkssterrenwacht Bussloo en de VWS-vereniging Triangulum. Doelstelling is primair om waar te nemen en de sterrenhemel beter te leren kennen. Dit kan uiteraard alleen bij helder weer; daarom is er op de praktijkavond ook een alternatief programma bestaande uit korte voordrachten over de actuele sterrenhemel, praktische onderwerpen, etc. Ook de bijdragen van donateurs/leden, bijv. eigen waarnemingen of foto’s, zijn zeer welkom.
De avonden worden gehouden op de Volkssterrenwacht Bussloo (aanvang 19.30 uur) en zijn vrij toegankelijk.

‘Astro Pixel Processor’

Gedurende de eerste helft van de avond vertelt Mabula Haverkamp over zijn eigen ontwikkelde Astro Pixel Processor (APP) software. Met APP is het mogelijk om snel en met verbluffend resultaat astro-foto’s te bewerken tot een eindresultaat. APP onderscheidt zich in gebruikseenvoud doch biedt een krachtig arsenaal van zeer geavanceerde bewerkingstechnieken zodat zowel beginnende astro-fotografen alsmede semi-professionele fotografen alles uit hun beelden kunnen halen. In korte tijd wist APP de astrofotografie wereld te veroveren sinds de lancering bijna 2 jaar geleden. Inmiddels wordt APP over de hele wereld gebruikt, en vind binnenkort ook gebruik in robotische observatoria van o.a. iTelescope.net

‘Staraid’

Hendrik Beijeman vertelt in de tweede helft van de avond over de StarAid, een nieuwe all-in, stand-alone autoguider, polar alignment tool met ingebouwde sky recognition. StarAid bevat een aantal implementaties en gebruiksgemak die wereldwijd uniek zijn. Alles over StarAid, van inceptie, live demonstratie, tot en met de roadmap.

Jaarlijks wordt vooral het midden van de Verenigde Staten in het voorjaar getroffen door talrijke tornado’s. Casper ter Kuile (RIVM) is één van de weeramateurs die dan regelmatig afreist naar de VS om met weerkundigen in ‘Tornado Alley’ te gaan jagen op deze indrukwekkend weersverschijnsel. Een jacht die niet alleen spectaculaire foto’s oplevert, maar ook bijdraagt aan het wetenschappelijke onderzoek naar deze vernietigend fenomeen.

Rond 1600 begonnen sterrenkundigen stap voor stap een beeld te krijgen van ons zonnestelsel. Hierin speelden astronomen als Tycho Brahe en Johannes Kepler een belangrijke rol. Wat waren dit voor mensen en hoe hebben ze bijgedragen aan de moderne sterrenkunde? Reis met Alex Scholten mee naar 4 eeuwen terug in de tijd.

Sterren lijken onveranderlijk aan de hemel te staan. Nadere bestudering laat wel verschillende kenmerken zien zoals kleur, temperatuur en grootte. Astronomen hebben in de afgelopen jaar ontdekt hoe dit inzicht geeft in de levensloop van sterren. Alex Scholten neemt het publiek mee op een tijdreis van vele miljoenen jaren van gaswolk tot witte dwerg of zwart gat.

Astrofotograaf Bas Grootenhuis legt in een presentatie uit hoe – deels al met eenvoudige middelen – ook in Nederland fraaie opnamen van de sterrenhemel kunnen worden gemaakt. Vooral dankzij de moderne digitale camera’s en nabewerkingsmogelijkheden achter de computer. Maar zelfs met een smartphone worden opnamen gemaakt waar astronomen enkele decennia geleden jaloers op zouden zijn geweest.

Bij helder weer is er op maandagmiddag 11 november een Mercurius-overgang zichtbaar.
Vanaf 13.35 uur zal de binnenplaneet Mercurius als een kleine stip langzaam over de zonneschijf bewegen.
Helaas staat de zon in november vrij laag aan de hemel. Op het moment dat Mercurius zich zo veel mogelijk op de zonneschijf bevindt (16.19 uur) staat de zon nog maar slechts 4 graden hoog boven de zuidwestelijke horizon. De overgang duurt tot 19.04 uur, maar dat is vanuit Nederland niet zichtbaar. Om 16.54 uur gaat de zon al onder.
Alex Scholten zal tijdens de overgang een korte presentatie geven over ‘planeetovergangen’.

Afgelopen zomer was er veel aandacht voor het jubileum van de maanlanding van de Apollo 11. In november 1969 vond met de Apollo 12 de 2e maanlanding plaats, maar wie kent nog de namen van deze astronauten? Alex Scholten blikt terug op deze vlucht, 50 jaar geleden.

We zijn tegenwoordig gewend eenvoudig te navigeren op aarde met apparatuur die gebruik maakt van GPS. Maar hoe ging dat bij de Apollo-missies naar de maan en hoe navigeert de Mars 2020 rover? Joris Robijn is voor de hobby actief bij een voetbalteam met autonome robots die ook navigatie nodig hebben en geen GPS kunnen gebruiken. Hij behandelt enkele navigatietechnieken uit verleden en heden.

Momenteel worden twee planetoïden van dichtbij onderzocht. De Japanse ruimtesonde Hayabusa draait om de planetoïde Ryugu en de Amerikaanse Osiris-REX bestudeert Beppu. Beide missies maken niet alleen foto’s, maar nemen ook bodemmonsters die teruggebracht zullen worden naar de aarde. Een overzicht van deze missies en de wetenschappelijke resultaten tot nu toe.

De periodieke praktijkavonden (‘waarneemavonden’) worden georganiseerd door en voor donateurs/leden van de Volkssterrenwacht Bussloo en de VWS-vereniging Triangulum. Doelstelling is primair om waar te nemen en de sterrenhemel beter te leren kennen. Dit kan uiteraard alleen bij helder weer; daarom is er op de praktijkavond ook een alternatief programma bestaande uit korte voordrachten over de actuele sterrenhemel, praktische onderwerpen, etc. Ook de bijdragen van donateurs/leden, bijv. eigen waarnemingen of foto’s, zijn zeer welkom.
De avonden worden gehouden op de Volkssterrenwacht Bussloo (aanvang 19.30 uur) en zijn vrij toegankelijk.

De Wintersterrenhemel.
Alex Scholten blikt vooruit wat er de komende wintermaanden allemaal aan de hemel zichtbaar is. Bij helder weer is er volop gelegenheid om met de telescopen van VSB naar de sterrenhemel te kijken.

Het is ’s avonds al weer vroeg donker en er kan weer volop genoten worden van de winstersterrenhemel. Jaap van ’t Leven laat zien welke sterrenbeelden in de wintermaanden zichtbaar zijn en welke interessante objecten met telescopen bekeken kunnen worden. Bij helder weer kan het publiek ‘live’ van de sterrenhemel genieten en kijken door de telescopen van de sterrenwacht.

In de afgelopen tientallen jaren zijn regelmatig meldingen gemaakt van UFO’s; ongeïdentificeerde vliegende objecten. Wat hebben we in die jaren aan verklaringen voor deze verschijnselen gevonden en is het logisch dat vaak een relatie werd gelegd met buitenaards leven? Frank Vermeulen geeft een overzicht.

Sounds of Interstellar Space is een beleving: ondergedompeld worden in de mysterieuze wereld van het universum, waarbij muziek en wetenschap samensmelten. Accordeonist Rik Cornelissen, vibrafonist Vincent Houdijk en contrabassist Maciej Domaradzki, samen vormen zij TRIFID, gaan op tournee met hun nieuwe programma Sounds of Interstellar Space. Het 
titelstuk is geschreven op basis van recent door de NASA en ESA opgevangen golven in de buurt van Saturnus.

De voorstelling begint dichtbij onszelf, op Aarde. Er wordt ingezoomd op de plek waar we ons op dat moment bevinden, waar je wordt meegenomen op reis tot ver buiten de rand van ons zonnestelsel. Spreker Djoeke Schoonenberg (bachelor Liberal Arts and Sciences en master Natuurkunde) vertelt over de sterren, planeten en de fenomenen achter de composities. En de muzikanten laten hun interpretatie klinken.
De muziek van Sounds of Interstellar Space klinkt onderzoekend en ruimtelijk en is beïnvloed door zowel klassieke muziek, jazz als tango. Lyrische muziek vol improvisatie, met het heelal als basis voor alle composities. Groter kan je inspiratiebron niet zijn.

Al eeuwen zoeken geleerden naar een verklaring voor de ‘Ster van Bethlehem’. Modern onderzoek maakt het mogelijk om meer beeld te krijgen van de hemelverschijnselen aan het begin van onze jaartelling. Alex Scholten neemt de bezoeker aan de hand van het kerstverhaal mee op een wonderlijke astronomische reis.

Maak met Astrid Eeuwes een fascinerende reis langs de planeten van ons zonnestelsel. Schitterende opnamen van ruimtesondes tonen vreemde werelden van de hete Mercurius tot aan de ijzige dwergplaneet Pluto.

Heldere winteravonden zijn een genot om kennis te maken met de sterrenhemel. Sterrenbeelden zoals Orion en de Stier staan prominent aan de hemel en voor de bezitter van een telescoop of grote verrekijker bevatten deze sterrenbeelden vele interessante objecten. Jaap van ’t Leven laat het publiek – eventueel onder een heldere hemel – kennis maken met de wintersterrenhemel.

Tijdens haar reizen door Noorwegen en IJsland heeft Thea Schenk tallozen malen het noorderlicht waargenomen en gefotografeerd. In de presentatie wordt niet alleen ingegaan op de oorsprong van dit mysterieuze verschijnsel, maar ook op de oude legendes hierover en hoe men het beste het noorderlicht kan waarnemen en fotograferen.

Wegens overweldigende belangstelling een herhaling van de presentatie van 16 augustus 2019.

Vanwege de situatie rondom het coronavirus is deze lezing alleen via een livestream te volgen:  http://www.youtube.com/Volkssterrenwacht

Frank Vermeulen neemt de bezoeker mee naar de Maan. In een verrekijker of telescoop toont de maan duizenden krater en grote donkere vlakten. Onderzoek door satellieten, maanwagens en maanwandelingen hebben een beeld gegeven van een bijzondere wereld.