Presentatie in het kader van ‘Natuurlijk’; het thema van ‘De Maand van de Geschiedenis’. Achter de ontdekking van elk element in de natuur schuilt een geschiedenis, een verhaal, altijd boeiend, soms dramatisch. In een multimedia-presentatie neemt Christiaan Schriks het publiek mee op een ontdekkingsreis met voorbeelden van elementen uit zijn eigen verzameling. 

Deze presentatie is minder geschikt voor kinderen. Tevens is deze presentatie is niet als livestream beschikbaar.

In het najaar zijn op een heldere avond tientallen sterrenbeelden zichtbaar. Astrid Eeuwes legt uit hoe de sterrenbeelden hun namen hebben gekregen en wat er met een verrekijker of telescoop te zien is aan de herfsthemel. Bij helder weer kan met de telescopen van de sterrenwacht ‘live’ naar de planeet en Saturnus en de sterrenhemel worden gekeken.

Speciale openstelling met presentaties ‘Op zoek naar een donkere hemel’ over de actuele sterrenhemel en het thema ‘Lichthinder’. Bij helder weer gelegenheid om te kijken naar de sterrenhemel en de planeten Jupiter en Saturnus door de telescopen.

De smartscope is een recent compact systeem waarmee op relatief eenvoudige wijze schitterende foto’s van objecten aan de sterrenhemel kan worden gemaakt. Hoe werken ze en wat zijn de voor- en nadelen? Enkele van de meest bekende smartscopes worden besproken door Jaap van ’t Leven. Hij toont resultaten gemaakt door VSB-vrijwilligers of -publiek die al in het bezit zijn van een smartscope. Bij helder weer kan de werking van een smartscope in de praktijk worden ervaren.

De Nederlandse astronoom Jan Oort behoort tot één van de meest vooraanstaande astronomen van de 20e eeuw. Niet alleen door zijn baanbrekende onderzoek aan de Melkweg, maar vooral als drijvende kracht achter nieuwe ontwikkelingen, zoals de radio-astronomie en de realisatie van een Europese sterrenwacht op het zuidelijk halfrond. Alex Scholten geeft een overzicht van het rijke leven van deze markante sterrenkundige.

In de ontwikkeling van ons begrip van de natuur om ons heen blijken de fenomenen op de grootste kosmische schalen en die van de kleinste elementaire deeltjes nauw met elkaar verbonden te zijn. Deze verbinding wordt vaak verbeeld als de mythische ouroboros, een slang die in zijn eigen staart bijt. In deze lezing zal dr. Gerco Onderwater deze verbinding uitdiepen en laten zien hoe deeltjesfysica, sterrenkunde en kosmologie hand-in-hand gaan, en samen tot nieuwe inzichten leiden.

Op 18 november 1975 vond de officiële opening van de Volkssterrenwacht Bussloo plaats. Aan de hand van vele verhalen en talrijke foto’s neemt Alex Scholten het publiek mee door de geschiedenis van vijftig jaar VSB.

Black Friday. De zwartste, en tevens meest mysterieuze objecten in het heelal zijn zwarte gaten. Frank Vermeulen legt uit hoe deze objecten ontstaan, wat hun eigenschappen zijn en hoe ze toch waargenomen en gefotografeerd kunnen worden ondanks dat ze geen straling uitzenden.

Europese wetenschappers en ingenieurs bouwen in de Chileense Atacama-woestijn aan de grootste telescoop ter wereld: de Extremely Large Telescope (ELT). In juni van dit jaar werd een feestje gevierd toen het hoogste punt werd bereikt. Met een hoofdspiegel van 39 meter diameter vangt de ELT straks meer sterrenlicht dan alle andere grote optische telescopen ter wereld samen. Wouter Jonker is één van de projectleiders en vertelt wat het doel is van deze reuzentelescoop, en over wat er bij komt kijken voordat astronomen straks kunnen beschikken over de scherpste blik op het heelal.

Vrijwel continu lezen we in de (social-)media over nieuwe sterrenkundige ontdekkingen of actuele ontwikkelingen in de ruimtevaart. Vaak zijn die onderwerpen te klein voor een avondvullend programma. Alex Scholten heeft een verzameling gemaakt van diverse actuele ontwikkelingen uit het afgelopen half jaar en blikt vooruit naar de komende maanden.

Maak met Astrid Eeuwes een fascinerende reis langs de planeten van ons zonnestelsel. Schitterende opnamen van ruimtesondes tonen vreemde werelden van de hete Mercurius tot aan de ijzige dwergplaneet Pluto.

Jaap van ’t Leven toont het publiek wat er allemaal zichtbaar is aan de wintersterrenhemel. Naast de fraaie sterrenbeelden Orion, Stier en Tweelingen met diverse goed waarneembare nevels en sterrenhopen sieren ook enkele planeten de avondhemel. Zowel Jupiter als Saturnus zijn fraai in de telescopen zichtbaar.

In 1977 werden de Voyagers gelanceerd voor een reis langs de gasreuzen van ons zonnestelsel. Inmiddels bevinden ze zich ver van de Zon aan de rand van ons zonnestelsel. Een overzicht van de missie en de technische uitdagingen wordt gegeven door Joris Robijn. Wat levert het huidige contact nog aan informatie op en zullen ze ooit andere sterren bereiken?

In januari 1986 ontplofte de spaceshuttle Challenger kort na de lancering voor de ogen van een groot publiek. Een zwarte bladzijde in de geschiedenis van de ruimtevaart. Alex Scholten neemt de bezoeker mee naar het tijdperk van de Spaceshuttle en specifiek naar deze rampzalige vlucht en de consequenties daarvan.

Bij radiotelescopen denken de meeste mensen aan grote schotelantennes, maar niks is minder waar voor LOFAR, de LOw Frequency ARray. De lange golflengtes waarop deze telescoop het heelal waarneemt vragen om een heel andere aanpak, en dat maakt LOFAR uniek in zijn soort. Begonnen als een ‘pathfinder’ voor de Square Kilometre Array (SKA), is LOFAR inmiddels een telescoop van wereldklasse, en hiermee blijft Nederland als klein land wereldwijd koploper in de radiosterrenkunde. Ilse van Bemmel neemt de bezoeker mee langs de technologische ontwikkelingen die aan de basis staan van deze unieke telescoop, en de wetenschap die hiermee gedaan kan worden. De ontwikkelingen staan echter niet stil, met een blik naar de toekomst van LOFAR, naar nieuwe technologieën, en hoe we die dankzij de AI-hype kunnen inzetten voor de wetenschap.

De Maan is het dichtstbijzijnde hemellichaam en toch zo onbekend; weinig mensen kunnen uitleggen waar en hoe hoog de Maan aan de hemel zal komen. Over langere perioden volgt zij zeer specifieke patronen die vanaf de Aarde goed te volgen zijn en helpen met het volgen van de tijd. Ook zons- en maansverduisteringen volgen een precies patroon. De Maan is de basis voor sommige kalenders en christelijke feestdagen zoals Pasen. De Maan werd al gevolgd in de neolitische tijd, getuige opstellingen zoals Stonehenge in Engeland en Ales Stenar in Zweden. En zelfs ver daarvoor. Bernard de Groot kijkt hoe wiskunde, geodesie en archeologie elkaar kunnen versterken in de archeo-astronomie.

De Nederlandse astronomie staat internationaal hoog aangeschreven. Nederlands sterrenkundig onderzoek speelt een belangrijkere rol in de wereld dan verwacht zou worden van zo’n klein landje. Hoe ziet die rol er dan uit, en waarom is dit zo? Marijke Haverkorn, de voorzitter de Koninklijke Vereniging van Astronomen (KNA), neemt het publiek mee in een aantal zwaartepunten van de Nederlandse professionele astronomie en zet deze in de context van de internationale onderzoekswereld en de recente geschiedenis.

Een presentatie speciaal voor de jeugd waarin een reis wordt gemaakt door het fascinerende heelal. Maurice van Wijk laat ook de jonge bezoekers met schitterende beelden kennismaken met de Zon, de planeten en de sterren. Bij helder weer kan met de telescopen van de sterrenwacht naar de winterhemel, de Maan en de planeet Jupiter worden gekeken.