Eén van de meest gestelde vragen is: zijn wij alleen in dit onmetelijke universum? De ontdekking van exoplaneten laat zien dat de aarde niet uniek is, maar hoe zit dat met het leven? Wat weten we over het ontstaan van het leven op aarde en wat leert ons dat voor de mogelijkheden van leven elders in het heelal. Alex Scholten bespreekt dat actuele inzichten op dit vraagstuk.

Hoe overleef ik de bijzondere omstandigheden in de ruimte? Extreme temperaturen, dodelijke straling, maar ook het ontbreken van zwaartekracht en grote krachten tijdens de lancering. Dat geldt niet alleen voor de mens, maar ook voor elektronische onderdelen zoals de belangrijke IC’s om satellieten te laten werken. Anko Verburg en Joris Robijn bespreken in een duo-presentatie met welke aspecten de ruimtevaart rekening moet houden en welke oplossingen men voor de verschillende problemen hebben gevonden.

Jaap van ’t Leven laat zien hoe ons oog letterlijk het venster is op het universum. Een prachtig ‘instrument’ dat echter ook zijn beperkingen kent. En wat betekent dat voor het sterrenkundig onderzoek door de eeuwen heen?

In het kader van ‘Het Jaar van het Planetarium’ vertelt Jan Hazendonk hoe hij zelf begon een eenvoudig computerplanetarium te maken. Hij neemt ons mee in zijn zoektocht naar hogere nauwkeurigheid, en hoe dit dezelfde zoektocht werd die ook Christiaan Huygens al gemaakt had.

Jaarlijks valt er tonnen buitenaards materiaal op onze Aarde. Variërend van kleine stofdeeltjes tot de wat grotere exemplaren. De kleinste steentjes die veelal kleiner zijn dan 0,5 mm kun je overal terugvinden, zelfs op straat of op je dak. Leer met Astrid Eeuwes hoe ze op dit nieuwe onderzoeksterrein verrassende ontdekkingen deed en nieuwe technieken heeft ontwikkeld.

Presentatie in het kader van het “Weekend van de Wetenschap”. Sinds enkele jaren hebben astronomen een geheel nieuwe methode om informatie uit het heelal te bestuderen: zwaartekrachtsgolven. Een zeer specialistische maar unieke manier om meer te weten te komen over de prachtigste explosies in het heelal; van botsende zwarte gaten tot de oerknal. Nederland hoopt dat de ambitieuze Einstein-telescoop een ondergrondse plek krijgt in de bodem van Zuid-Limburg. Dr. Wim Walk van het Nihkef in Amsterdam legt uit hoe deze telescoop werkt en waarom Zuid-Limburg zo’n goede plek is hiervoor. En waarom Nederland in een dergelijk prestigieus instrument moet investeren.

In oktober is mogelijk een opvallende komeet zichtbaar aan de avondhemel: C/2023 A3 (Tsuchinshan-Atlas). Jaap van ’t Leven legt uit wat kometen zijn en waarom ze soms zichtbaar zijn als heldere staartsterren. Hoe kun je een komeet waarnemen en fotograferen? En welke relatie hebben kometen met ‘vallende sterren’?

Presentatie in het kader van ‘Echt nep’; het thema van ‘De Maand van de Geschiedenis’. We krijgen de meest fraaie foto’s uit het heelal voorgeschoteld dankzij fantastische instrumenten zoals de bijvoorbeeld de Hubble-telescoop, de James Webb-telescoop of de ALMA-telescoop. Maar wat tonen die beelden nu precies? Zouden we dit met eigen ogen ook kunnen zien. Alex Scholten legt uit hoe in de wetenschap ‘echt nep’ niet alleen leidt tot schitterende platen maar ook meer inzicht geeft voor de wetenschappers.

In het najaar worden de planeten Saturnus en Jupiter weer steeds beter zichtbaar aan de avondhemel. Aan de hand van een handig planetarium-programma laat Jaap van ’t Leven zien waar je die planeten kunt vinden en welke sterrenbeelden en andere interessante objecten aan de herfsthemel zichtbaar zijn. Bij helder weer kan met de telescopen van de sterrenwacht ‘live’ naar de planeten en sterren worden gekeken.

Speciale openstelling met een presentatie ‘Op zoek naar een donkere hemel’ over de actuele sterrenhemel en het thema ‘Lichthinder’. Bij helder weer gelegenheid om te kijken naar de sterrenhemel en de planeten Jupiter en Saturnus door de telescopen.

In de sterrenkunde en ruimtevaart doen diverse complottheorieën de ronde. Is de Aarde plat? Zijn er echt astronauten op de maan geweest? En wat heeft Area51 en Roswell met buitenaards leven te maken? Astrid Eeuwes bespreekt – en weerlegt – een aantal van deze hardnekkige theorieën.

Het ruimtedomein is van essentieel belang voor de krijgsmacht. Defensie is afhankelijk van signalen voor positionering, navigatie en timing, van satellietcommunicatie en van informatie die vanuit het ruimtedomein wordt ingewonnen. Aangezien het ontwikkelen en lanceren van satellieten steeds goedkoper wordt, kunnen ook kleinere landen en zelfs bedrijven zich nu toegang verschaffen tot het ruimtedomein. In deze presentatie gaan we kort in op het gebruik van het ruimtedomein door Defensie, de dreigingen die bestaan in het ruimtedomein, en de plannen voor wat betreft het opzetten van eigen capaciteiten.

Sinds de eerste waarneming van de Jupitermanen door Galileï in 1610 dachten sterrenkundigen dat die manen niets meer dan bekraterde rotsblokken waren. De gedetailleerde opnamen van ruimtesondes hebben echter geleerd dat het bijzondere werelden zijn met vulkanen, oceanen onder dikke ijslagen of bekraterde bollen van ijs en steen. Maak met Alex Scholten een reis naar de Jupiter en zijn manen, waarbij de NASA-missie Europa Clipper centraal zal staan.

Wist je dat talloze baanbrekende ontdekkingen in de astronomie op naam van vrouwen staan? Lange tijd werd gedacht dat natuurwetenschappen het domein van mannen waren, maar tijdens deze fascinerende lezing zal Gisela Reefman laten zien dat de realiteit anders is. Duik mee in de rijke geschiedenis van de sterrenkunde en ontdek de vaak vergeten bijdragen van vrouwen die de geheimen van het universum hebben ontrafeld. Bereid je voor op een verrassende en inspirerende reis door de tijd.

Wetenschappelijk onderzoek wordt niet alleen door professionele astronomen uitgevoerd. Ook amateurastronomen gebruiken geavanceerde technieken voor allerlei soorten onderzoek al dan niet in samenwerking met professionals. Jaap van ‘t Leven laat zien op welke terreinen van de astronomie amateurs actief zijn en een belangrijke bijdrage leveren aan wetenschappelijk onderzoek.

In deze presentatie bespreekt Alex Scholten een aantal uiteenlopende recente ontwikkelingen en ontdekkingen in de wereld van sterrenkunde en ruimtevaart. Van het onderzoek van onze Maan tot aan de grenzen van het heelal. Een kaleidoscoop van onderwerpen, ieder voor zich te klein voor een avondvullend programma, maar gezamenlijk een breed actueel overzicht.

In de Chileense Atacama-woestijn wordt momenteel de grootste telescoop ter wereld gebouwd: de Extremely Large Telescope (ELT). Een samenwerkingsproject van diverse Europese landen. Wouter Jonker is één van de projectmanagers en houdt zich met name bezig met de adaptieve optica die voor haarscherpe beelden moet zorgen. In zijn presentatie vertelt hij wat het doel is van deze enorme telescoop en wat er allemaal bij komt kijken voordat deze telescoop – in 2028 – zijn eerste wetenschappelijke resultaten gaat opleveren.

Al eeuwen zoeken geleerden naar een verklaring voor de ‘Ster van Bethlehem’. Modern onderzoek maakt het mogelijk om meer beeld te krijgen van de hemelverschijnselen aan het begin van onze jaartelling. Alex Scholten neemt de bezoeker aan de hand van het kerstverhaal mee op een wonderlijke astronomische reis.

Maak met Astrid Eeuwes een fascinerende reis langs de planeten van ons zonnestelsel. Schitterende opnamen van ruimtesondes tonen vreemde werelden van de hete Mercurius tot aan de ijzige dwergplaneet Pluto.

‘Reis naar de Sterren’ neemt het publiek mee op een ontdekkingstocht door het universum. Vanuit een historisch perspectief naar de huidige inzichten in het ontstaan van sterren en planeten. En Alex Scholten geeft daarmee ook een beeld van de plek van de mens in de ruimte en in de geschiedenis van het heelal. Deze presentatie is ook geschikt voor kinderen.